کلیاتی درباره دیدگاه های سیاسی و اجتماعی امام (ره)

کلیاتی درباره دیدگاه های سیاسی و اجتماعی امام (ره):

دیدگاه های سیاسی و اجتماعی امام نیز همچون دیگر آرائشان تحت تأثیر نگرش فلسفی و دینی ایشان است. اجتماع انسانی و مناسبات و نظام هایی که بر آن حاکم است، در اندیشه و عمل اعضای خود تأثیرگذار است. مهمترین تأثیری که اجتماع بر اعضای خود می گذارد تعیین نگرش او درباره غایت وجود انسان است. اجتماع بر اسا ارزش هایی که دارد آرزوهایی را در جان انسان ها شکل می دهد و عمل آنها را در جهت تحقق بخشیدن آن آرزوها مصروف می دارد و به این وسیله در سرنوشت، سعادت و شقاوت آنان تأثیر می‌کند. دین از آنجا که سعادت همه جانبه بشر را منظور دارد نظامات اجتماعی را نیز تحت هدایت خود قرار می دهد و همزمان به مصالح فرد و اجتماع توجه می کند و تأمین همه نیازهای او در تمام ابعاد را بر عهده می گیرد، در حالی که مکاتب مادی تنها به بعد مادی حیات انسان می پردازند.[1]

تنظیم شایسته مناسبات انسانی زمانی به وقوع می پیوندد که ارزش ها و امتیازات اجتماع به گونه ای باشد که انسان ها بر اساس تقوا و پاکی ارزیابی شوند و جامعه از امتیازات پوچ و بی اساس خالی باشد.[2] در جامعه ای که با مفاسد و مظالم مبارزه می شود انسان ها از آلوده شدن و انحراف فطرت خداجوی خود مصون می مانند[3] و زمینه برای تحقق هدف آفرینش از خلقت انسان فراهم می شود. در جامعه اسلامی مناسبات افراد جامعه با یکدیگر بر اساس عدالت استوار است و مبارزه با ظلم و جور و اقامه عدالت اجتماعی فریضه ای است بر گردن مسلمین و عبادتی ارجمند است.[4] افزون بر رعایت عدالت در خصوص روابط داخلی جامعه رابطه جامعه اسلامی با دیگر جوامع نیز باید به گونه ای باشد که با اهداف خلقت و مقاصد شریعت سازگار باشد.

استقلال سیاسی و اقتصادی از جمله اهداف سیاسی و اجتماعی است.[5] این هدف هم به کیفیت روابط جامعه اسلامی و دیگر جوامع شکلی خاص می بخشد و هم روابط داخلی افراد جامعه را به سمت تلاش و پویایی سوق می دهدو در سایه استقلال است که نظام اسلامی قادر خواهد بود تکالیف الهی خویش را عملی سازد و اهدافی از این دست را پی گیرد: دعوت مسلمانان به پیروی از اصول تصاحب قدرت در جهان،[6] حمایت از مبارزان، گرسنگان و محرومان در سراسر جهان،[7] مبارزه با نظام کفر جهانی و به اهتزاز درآوردن پرچم لااله الله بر قلل رفیع کرامت و بزرگواری.[8] انجام تکالیف و تحقق اهداف فوق نیازمند ثبات داخلی جامعه اسلامی است و این ثبات در سایه عدالت، نظم و اتحاد پدید می آید. علاوه بر ثبات داخلی توانایی علمی و قدرت نظامی نیز از مقدمات ضروری رسیدن به این اهداف است.

در اینجا مقصود برشمردن اهداف سیاسی و اجتماعی به شکل طبقه بندی شده نیست، ولی الگوی کلی برای طبقه بندی اهداف از همین مختصر قابل دریافت است. در طبقه بندی اهداف برترین هدف، زمینه سازی برای تأمین نیازهای انسان در جهت رسیدن به کمال مطلوب انسانی است. اوصاف انسان و اجتماع مطلوب عبودیت و کرامت است. عبودیت منشأ مسئولیت و دینمداری انسان است و کرامت مبدأ استغناء و استقلال انسان و جامعه مسلمانان در برابر دیگران.

یکی از مباحث مهم در ارتباط با چگونگی تنظیم روابط داخلی اجتماع اسلامی بحث از آزادی است. تعیین حدود آزادی های اجتماعی با رجوع به منابعی امکان پذیر است این منابع از این قرارند:

1- چیستی انسان.

2- غایات وجودی انسان.

3- نسبت انسان با خدا و طبیعت.

4- اهداف اجتماع.

بنابراین آزادی را باید در گستره ای وسیع تر از مفهوم اجتماعی آن بررسی کرد، در سطور آتی بحث کوتاهی درباره آزادی خواهیم داشت.



[1] - صحیفه نور- ج13- ص218-217.

[2] - همان- ج4- ص167.

[3] - همان- ج6- ص2 و ج15- ص146.

[4] - همان- ج21- ص178.

[5] - همان- ج17- ص50.

[6] - همان- ج20- ص238.

[7] - همانجا.

[8] - همان- ج20- ص236.

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.