سیر تحول اندیشه مدیریت

http://s9.picofile.com/file/8295094234/%D8%B1%D8%A8%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%B3%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84.PNG




از زمانی که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد، برای رفع نیازهای خود همواره در کارهای دسته جمعی و گروهی نیاز به هماهنگی، رهبری و دربسیاری موارد برنامه ریزی و سازماندهی پیدا کرد. در هر زمینه ای که برای تحقق اهداف دسته جمعی نیاز به همکاری پیدا می شد، رهبری باید گروه را در جهت هدف هدایت می کرد. البته نحوه انتخاب رهبر در جوامع مختلف متفاوت بوده است، ولی واقعیت این است که بدون وجود اندیشه مدیریت از بدو زندگی اجتماعی انسانها، یا از بدو تاریخ، عمل مدیریت وجود داشته است. لوحهای گلی بازمانده از سومریها، که قدمتی 5000 ساله دارد، نشان می دهد که آنان موجودیهای انبارهای خود را در آنها یادداشت و آنها را در معابد نگاهداری می کرده اند. شاید این لوحها اولین آثار مدون عمل مدیریت در تاریخ باشد. بررسی تاریخ ملل باستانی مانند مصر، چین، ایران ، روم و یونان نشان می دهد که بدون وجود سیستم منظمی از اعمال سازمان یافته و نظامدار و بدون مدیریتی دقیق امکان اداره امپراطوریهای عظیم در این سرزمینها، اجرای سیستمهای آبیاری و کشاورزی منظم برای آبادانی سرزمینهای آنها، تدارک و آماده سازی ارتشهای عظیم و توفیق آنها در جنگهای طولانی و بزرگ، ساختن آثار معماری بسیار عظیم و دقیق و زیبا، اجرای نظامهای کنترل و نظارت در سرزمینهای بسیار وسیع، اجرای سیستمهای ارتباطی دقیق و سریع و پیاده کردن شیوه های دقیق برای تجارت بین الملل و بسیاری امور دیگر امکان پذیر نبوده است. دانش علمی مدیریت در این دوران از نسلی به نسل دیگر منتقل و یا به طور تجربی آموخته می شد. در قرون وسطی (سالهای بین 476-1450) با رشد نظامهای فئودالی سازمانهای غیرمتمرکز حکومتی به وجود آمد اما فقط در قلمرو کلیسا شالوده سازمانهای بزرگ، منظم و کاملی پایه ریزی شد و بعد از این دوره تاریخ مدیریت به اداره ارتشهای بزرگ و خدمات اجباری نظام در دنیای مغرب زمین بستگی پیدا می کند. با از بین رفتن نظامهای فئودالی و پیدایش انقلاب صنعتی در اواخر قرن هیجدهم، عقلایی کردن مدیریت ضرورت یافت. انقلاب صنعتی که از انگلستان آغاز شد به سرعت به دیگر کشورهای اروپا اشاعه یافت و نیاز به ایجاد سازمانهای عمومی، بازرگانی و صنعتی وسیع تر به منظور تحقق بخشیدن به هدفهای سیاسی ‌، اقتصادی و اجتماعی کشورها بیش از پیش محسوس شد. یکی از ثمرات انقلاب صنعتی استفاده از ماشین به جای نیروی کارگر و ماشینی کردن تولید بود که باعث شد زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع صنعتی اروپا و آمریکا دگرگون شود، شهرنشینی گسترش یابد و جوامع صنعتی به دلیل تولید انبوه به دنبال بازارهای جدید مصرف باشند و به سبب تشکیل سازمانهای بزرگ و نیاز به سرمایه های کلان، سازمانها مالکان متعدد بیابند، مدیریت از مالکیت منفک و در نتیجه برای دستیابی سازمانها به بازدهی و کارآیی بیشتر، تخصص مدیریت و ضرورت تفکر علمی در مدیریت مطرح شود. نظریه های کلاسیک قدیمی ترین نظریه مدیریت، نظریه سنتی (کلاسیک) است. این نظریه به سه شاخه اصلی مدیریت علمی، مدیریت اداری و مدیریت بوروکراتیک تقسیم می شود. این شاخه ها در دوره زمانی معینی (1900-1950) و توسط سه گروه جدا از هم که به ترتیب اهل آمریکا، فرانسه و آلمان بودند پدید آمده و گسترش یافته است. نظریه مدیریت علمی یکی از نگرشهای اولیه در بررسی مدیریت، مدیریت علمی بود. افراد مختلف، از جمله فرانک و لیلیان گیلبرت،‌ هنری گانت، و هارینگتون امرسون در شکل گیری آن سهیم بودند در حالیکه نام فردریک تیلور بیشتر با این مکتب مرتبط شده است[ - Frank and Lilian Gilbreths, Henry Gentt, Harrington Emerson, Fredrik W.Taylor]. تیلور در اوائل زندگی علاقه ای به کارایی و بهره وری پیدا کرد. طبق این روش، مدیر نقش برنامه ریز و هماهنگ کننده را ایفا می کند. اشتیاق وی به استقرار نظام پاره کاری برای انگیزه اقتصادی تمامی کارکنان است. به عبارت دیگر، وی فرض را بر این اصل گذاشت که پاداشهای مالی نخستین وسیله ای است که کارگران را به ارائه بازدهی بیشتر سوق می دهد. مدیریت علمی سریعاً در تفکر بازرگانی رسوخ پیدا کرد و تخصص گرایی و تولید انبوه را تسهیل نمود. تیلور منتقدانی نیز داشت. اتحادیه های کارگری، سر به مخالفت با مدیریت علمی برداشتند زیرا هدف آنرا بدست آوردن بازده بیشتر از کارگران می دانستند. مع الوصف مدیریت علمی شالوده اندیشه مدیریت معاصر را تشکیل داده است.

انتخاب شغل مورد ارزیابی

http://s9.picofile.com/file/8295094234/%D8%B1%D8%A8%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%B3%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84.PNG




    برای انتخاب یک کار پاره ای از عوامل از جمله ملاحضات اقتصادی ، ملاحضات فنی و واکنش های انسانی را باید مد نظر داشت. موارد بدیهی و اولیه که باید در انتخاب شغل مورد ارزیابی مورد توجه قرار گیرند عبارتند از : تنگناها یا گلوگاههایی که مانع سایر عملیات تولیدی می شود ، انتقال مواد در مسیرهای طولانی بین کارگاهها یا عملیاتی که مستلزم مصرف نیروی انسانی فراوان می باشد. و یا مواردی که در آنها جابجایی مکرر مواد انجام می شود. عملیاتی که بطور تکراری صورت می گیرد  و برای مدتی طولانی جریان دارند. منظور از ملاحضات فنی در واقع اطمینان از وجود دانش فنی لازم جهت انجام ارزیابی است . ( کحال زاده ، 1379)           ثبت      مرحله پس از انتخاب شغل ثبت واقعیات است که از طریق مشاهده مستقیم صورت می گیرد. در واقع موفقیت کلی مطالعه روش بستگی به میزان دقتی دارد که وقایع ثبت می شود زیرا ثبت وقایع موجود پایه و اساس بررسی منتقدانه کار و ارائه مناسب ترین روش پیشنهادی می باشد. به دلیل وجود فرایند های پیچیده در صنایع مدرن امروزی و نیاز به ثبت اجزا بسیار کوچک فرایند یا عملیات شرح انشا وار فرایند کاری بسیار وقت گیر و غیر کارا است لذا به منظور غلبه بر این مشکل از ابزارهای دیگر برای ثبت از جلمه نمودارها و دیاگرام ها استفاده می شود . یک راه برای طبقه بندی این نمودارها و دیاگرام ها بر این اساس است که در زیر به آن اشاره شده است : ( کحال زاده ،1378)      الف ) نمودارهایی که برای ثبت ترتیب توالی فرایندها کاربرد دارند بی آنکه با مقیاس یا اندازه ای نشان داده شوند که عبارتند از :      خلاصه فرایند ( حاوی نکات عمده ) یا نمودار عملیات [ - Operation chart (O.P.C)]      گردشی فرایند یا نمودار فرایند جریان [ - Flow process chart ( F.P.C) ] که خود می تواند به سه قسم باشد: نمودار گردشی فرایند برای فرد ، نمودار گردشی فرایند برای مواد و نمودار گردشی فرایند برای تجهیزات .      نمودار فرایند کار با دو دست یا نمودار دست راست – دست چپ.[ - Left Hand –Right Hand chart (LH.RH.C.)]      ب) نمودارهایی که رویدادها را به ترتیب ولی با توجه به مقیاس زمانی ثبت می کنند که عبارتند از :      - نمودار فعالیتهای چند گانه [ - Multiple Activity chart (M.A.C)]      - نمودار Simo  یا حرکات هم زمان [ - Simoltaneous motion chart (SIMO)]      ج ) دیاگرام هایی که برای نشان دادن حرکت ، بصورتی واضح تر از آنچه به وسیله نمودارها می توان نشان داد به کار برده می شوند، دیاگرام ها معمولاٌ همه اطلاعات ثبت شده روی نمودارها را که بیشتر تکمیل کننده اند تا جابجا کننده نشان نمی دهند که عبارتند از:      - دیاگرام گردشی یا دیاگرام جریان [ - Flow Diagram (F.D.) ]      - دیاگرام ریسمانی [ - String Diagram (S.D.)]      - دیاگرام دورنگار      - دیاگرام دورنگار زمانی      - نمودار حرکت یا نمودار سفر یا از – به [  - From – To chart  (F.T.C) ]      نمودار خلاصه فرایند یا نمودار عملیات  این نمودار یک دید کلی نسبت به فرایند یا فعالیت معین به ما می دهد که می تواند قبل از پرداختن به بررسی جزئیات فرایند یا عملیات بسیار کمک کننده باشد. در واقع می توان گفت نمودار خلاصه فرایند ، نمودار فرایندی است که تصویر کلی فرایند را تنها با ثبت مرتب عملیات و بازرسی های اصلی به دست می دهد . در این نمودار


مراحل ارزیابی کار و زمان

http://s9.picofile.com/file/8295094234/%D8%B1%D8%A8%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%B3%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84.PNG



مراحل ارزیابی کار و زمان 

در واقع می توان گفت که شیوه اصلی ارزیابی کار و زمان شامل مراحل نه گانه زیر می باشد که عبارتند از : 

1) انتخاب  کار یا فرایند مورد مطالعه 

2) ثبت  تمامی وقایع در مورد کار یا فرایند انتخاب شده در مرحله اول از طریق مشاهده مستقیم و به کمک نمودارها و دیاگرام ها 

3) بررسی  انتقادی کلیه وقایع ثبت شده در مرحله دوم از طریق بکارگیری فن پرسش که تجزیه و تحلیل هدف ، وسیله انجام  آن ، تقدم و تأخر انجام کار را در بر می گیرد. 

4) ایجاد  روش جدید که در این مرحله با توجه به همه شرایط موجود فنی ، اقتصادی ، انسانی و محیطی سعی در گزینش اقتصادی ترین روش داریم. 

5) مقیاس گذاری  استاندارد برای روش جدید شامل محاسبه زمان استاندارد لازم برای انجام کار . 

6) تعریف و تعیین  روش جدید بطوری که همیشه قابل باز شناسی باشد. 

7) برقراری یا استقرار  روش جدید به طوری که روش جدید بصورت استاندارد کاری با زمان مجاز پذیرفته شود. 

8) ابقا یا حفظ استاندارد کاری بطوری که از طریق بازرسی های مرتب و به موقع از برگشت به روش پیشین جلوگیری کنیم . 

9) جستجوی  فرصتهای بهتر برای ایجاد بهبود بیشتر یعنی ایجاد زمینه برای بهبود مستمر . 

در پایان باید گفت  واکنش های انسانی از مهمترین عواملی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. فعالان اتحادیه های صنفی ، نمایندگان کارگران و خود کارگران باید در زمینه اهداف ارزیابی روش و مفاهیم آن آموزشهای لازم را ببینند تا از مقاومتهای انسانی و ناراحتی و آشوب و سوء تفاهم جلوگیری شود. 

مراحل 1و2و3 بین ارزیابی روش و کارسنجی مشترک هستند مراحل
 4، 6، 7، 8 و9 مختص ارزیابی روش هستند و مرحله 5 مستلزم استفاده از کار سنجی است که در ادامه مراحل فوق تشریح شده است (مرعشی ، 1382 )

مباحث نظری تحقیق | مقدمه ای بر مطالعه کار

http://s9.picofile.com/file/8295094234/%D8%B1%D8%A8%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%B3%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84.PNG



    با نگاهی گذرا به آغاز آفرینش بشر و مطالعه روند تکامل تولید و سیستمهای تولیدی در می یابیم که در ابتدای امر تولید تنها به عنوان وسیله ای جهت تامین نیازهای اولیه بشر مطرح بود و به تدریج با تکامل تکنولوژی های مدرن در بخش سخت افزار و فرایند های نوین تولید در بخش نرم افزار راه برای جایگزینی ماشین به جای انسان هموار گشت که این در واقع همان انقلاب مکانیکی بود که ثمره انقلاب صنعتی می باشد در این میان تلاشهایی جهت بکاربردن روشها و تکنیکهای نوین مدیریت صورت گرفته بود به عنوان مثال « آدام اسمیت » در سال 1785 میلادی در کتاب معروف خود « ثروت ملل » به تاثیر استفاده از فنون ساده کردن کار و  « اندازه گیری زمان انجام کار » [ - Time study] در افزایش راندمان و بالا بردن بهره کار دستگاههای صنعتی اشاره کرده است ( منصورکیا ، 1379) .      در سال 1895 میلادی ، مدیریت علمی یا نهضت تیلوریسم توسط « فردریک وینسلوتیلور » بنیانگذاری شد البته قبل از تیلور دانشمندانی نظیر چارلز ببج و هنری تاون از پیشگامان نهضت مدیریت علمی محسوب می گردند.      شاید چارلز ببج نخستین کسی باشد که از روش تحقیق علمی در حل مسائل مدیریت استفاده کرد وی معتقد بود که مدیران باید با مطالعه در نحوه انجام دادن هر کار ، فعالیتهای جسمانی و فکری مربوط به هر جزء از کار را معین سازند (منصور کیا ، 1379)     در نیمه دوم قرن نوزدهم ،مسائلی از قبیل اهمیت کارایی [- Efficiency ] و موثر بودن [ - Effectiveness] مدیران را به سمت استفاده از تکنیکهای علمی مدیریت هدایت کرد، در چنین زمانی فردریک تیلور با ارائه نظریات جدید خود فصل تازه ای را در تاریخ مکتب مدیریت گشود.      تیلور در نوشته های خود بر لزوم اندازه گیری زمان انجام  واحد کار ، بکار بردن مدیریت صحیح با استفاده از مطالعه و پیدا کردن بهترین روش انجام کار و جمع آوری اطلاعات ، به منظور تعیین زمان انجام هر کار تاکید کرده است (منصور کیا ، 1379) وی فلسفه مدیریت علمی را به این صورت که « برای انجام دادن هر کار همیشه راه بهتری وجود دارد » [ - The one best way]مطرح کرد و سپس مکانیسم مدیریت علمی یعنی روش اجرای اصول آن را به صورت موارد زیر بیان کرد:      مطالعه و اندازه گیری دقیق زمان انجام هر جزء کار ، و تعین روش صحیح انجام آن      ضرورت اعمال سرپرستی چند جانبه یا تخصصی      استاندارد سازی و یکنواخت کردن ابزارها و وسایل کار و شیوه بکارگیری آنها      تهیه دستور العمل و راهنمای شرح وظایف مشاغل      برقراری یک سیستم پرداخت و دستمزد مناسب و عادلانه ( منصور کیا ، 1379)      بعد از تیلور ، کار توسط لیلیان و فرانگ گیلبرت و سایر دانشمندان  در مسیرهای تازه ای پیگیری شد. فرانک و لیلیان نوآوری های تازه ای در ارزیابی کار و زمان پدید آوردند. آنان اصطلاح « تربلیگز» ( همان گیلبرتز است با املای معکوس ) را ابداع کردند .      تا به عنوان واحد اجرایی کار مورد استفاده قرار گیرد ( دلوی ، 1379 ) آنان با ابداع روش مطالعه در حرکات و اصول صرفه جویی در حرکات [ - Motion study]  در زمینه شناسایی حرکات زائد و غیر ضروری هر کارگر در حین انجام کار و حذف آنها و همچنین پیدا کردن زمان دقیق برای انجام دادن هر حرکت ضروری به شیوه علمی تلاش های بسیاری  را نمودند.      با گذر از تاریخچه مختصری که در زمینه مطالعه کار مطرح شد، روشن است که افزایش کارایی و اثر بخشی همواره به عنوان هدف اصلی برای توسعه مطالعه کار و فنون آن بوده ، امروزه نیز با توجه به نیاز مبرم به افزایش بهره وری برای بهره برداری بهینه از منابع محدود، مطالعه کار بعنوان یک ابزار کار جهت بهبود بهره وری می باشد .

ادبیات تحقیق

http://s9.picofile.com/file/8295094234/%D8%B1%D8%A8%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%B3%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84.PNG




    مقدمه  امروزه  سازمانها با توجه به تحولات پر شتاب و بنیادین در محیط تجاری و تغییرات در نیروهای رقابتی نظیر تامین کنندگان مواد اولیه ، مشتریان ، تازه واردین به صنعت ، جانشین ها و رقبا، ناگزیر به بکارگیری کلیه ابزارها برای انطباق با وضعیت متغیر و پیشی گرفتن از سایرین می باشند  در این میان افزایش بهره وری بعنوان یک متغیر تعیین کننده می تواند یک اهرم یاری رسان به مدیران باشد. بهبود بهره وری به عنوان نسبت ستاده به داده در کلیه زمینه ها از جمله زمین ، مواد، دستگاهها  ماشین آلات و ابزارها و نیروی انسانی قابل دستیابی است و مطالعه کار [ - work study]  که سالها تحت عنوان « بررسی زمان و حرکت » [- Time and motion study]  شناخته می شد با استفاده از دو بازوی خود یعنی ارزیابی روش « روش سنجی »[ - Method study] و کار سنجی [- Work measurement]  به بهره وری بشر منجر خواهد شد. از این رو آنچه در ادامه می آید تلاشی است در جهت معرفی مطالعه کار و متدهای آن که می تواند ما را در دستیابی به بهره وی روی بیشتر  یاری رساند . (اختیاری،