یکی از موارد شایع و در عین حال بحث انگیز لقاح مصنوعی موردیست که نطفه بارور شده دو همسر اعم از اینکه باروری آن در رحم همسر یا در محیطی خارج از رحم صورت گرفته باشد به انگیزه ای مقبول به رحم زنی بیگانه منتقل می گردد تا در آنجا پرورش یافته متولد گردد 0
در اینجا نیز احکام تکلیفی را از احکام وضعی جداگانه بررسی می کنیم 0
احکام تکلیفی :
نظرات فقهی در خصوص جواز یا عدم جواز این اقدام متشتت و دو دیدگاه مخالف در این مورد وجود دارد 0بعضی از فقهای معاصر عمل را مجاز دانسته و آن را مشمول اصل اباحه (اصاله الاباحه ) می دانند ، همچنان که بعضی حقوقدانان نیز نظر مزبور را تایید نموده و معتقدند با استفاده از ظاهر ماده 1167 ق 0 م که فقط اطفال متولد از زنا را نامشروع می شناسد لذا کلیه اطفالی که از زنا متولد نشده باشند باید کودکان قانونی محسوب گردند 0
اما بعضی دیگر از فقهاء عمل را مجاز ندانسته و آن رااقدامی نامشروع تلقی کرده اند 0 حقوقدانان نیز بعضا" بر همین اعتقادند عمده استدلال گروه اخیر این است که توالد با این روش با روح تعالیم اخلاقی و اسلامی منافات دارد زیرا بسیاری از مصالح اجتماعی از جمله تحکیم روابط زناشوئی و پاک و بی آلایش بودن توالد و تناسل و دورنگهداشتن روابط زناشوئی از شائبه های خوشگذرانی یا شانه خالی کردن از وظیفه بارداری و فرزند داری و تربیت کودکان سالم و متمتع از عواطف مادری و غیره مخدوش می گردد اما استدلالات فوق در مقابل اصول و مبانی مورد استفاده گروه نخست چندان قوی نبوده و توان معارضه ندارد 0 زیرا به شرحی که گذشت در حقوق اسلام اصل آزادی انسانها در روابط اجتماعی و زناشوئی و حق فرزنددارشدن به هدف بقای نسل از طرقی که صراحتا" ممنوع نگردیده بر سایر اصول و قواعد حاکمیت داشته و تا زمانی که منع صریحی وجود ندارد تمسک به آن مجاز است و این اصول در قاعده معروف اصاله الاباحه مورد استفاده گروه اول تجسم یافته است ، به ویژه به شرحی که خواهد آمد احکام وضعی این فرض به نحوی است که با نظر گروه اول سازگاری بیشتری دارد 0
احکام وضعی
علی رغم تشتت آرائی که در جواز یا عدم جواز انتقال جنین به رحم زنان ثالث وجود دارد ، در خصوص امکان برقراری نسب و سایر آثار وضعی این انتقال نظرات هماهنگ تر و مثبت تر است . زیرا عده زیادی از فقهاء و محققین معتقدند رابطه بین کودک و صاحبان نطفه رابطه ای قانونی و از نوع نسب صحیح و موجب برقراری آثار نکاح صحیح بین دو طرف خواهد بود 0 همانطور که قبلا" نیز اشاره گردید امکان انتقال نطفه بارور شده از رحم زن دیگر و یا انتقال آن از لوله آزمایشگاه به رحم از پدیده های جدید و ره آوردی از پیشرفت دانش بشری در آستانه قرن 21 است ، لذا در متون حقوقی و فقهی کهن طیعا" راه حلی روشن یا اظهار نظری شفاف به چشم نمی خورد 0 ناگزیر باید به نقطه نظرات دانشمندان معاصر اتکاء کرد 0
ذیلا" نقطه نظرات فقهاو محققین در احکام وضعی فرض اخیر را بررسی و آنچه برداشت نویسنده است بیان می گردد. اکثریت قریب به اتفاق فقهاء و حقوقدانان مسلمان در برقراری نسب قانونی بین طفل ناشی از نطفه بارور شده زن و شوهر که در رحم زن بیگانه پرورش یافته و صاحبان نطفه مزبور وحدت نظر دارند ، گو اینکه بعضی از همین فقهاء سپردن نطفه بارور شده دو همسر را به رحم زن بیگانه به شرحی که گذشت مجاز نمی دانند 0
موید نظر مزبور کلیه مقوماتی است که در فرض پرورش نطفه بارور شده دو همسر در رحم همسر دوم مرد برشمردیم ، زیرابیگانه بودن زنی که رحم خویش را ظرف پرورش نطفه دیگران قرار داده است تاثیری در قانونی بودن رابطه بین طفل و صاحبان نطفه نخواهد داشت 0 آنچه قابل بحث و مطمح تشتت آراء قرار می گیرد رابطه طففل با زنی است که کودک در رحم او پرورش یافته است .بامقایسه این فرض با فرضی که نطفه در رحم همسر دوم پرورش یافته است وجوه تشابه و وجوه افتراقی وجود دارد که ملاحظه وجوه تشابه موجب توهم تسری آثار وضعی فرض سابق الذکر به فرض مورد بحث در اینجا است ، ولی ملاحظه وجوه افتراق موجب انصراف از تسری آن آثار نسبت بما نحن فیه می گردد.به نظر نگارنده بیگانه بودن رحم به شرحی که در فصل بعد با تفصیل بیشتری خواهد آمد دلالت کافی بر عدم ارتباط طفل با صاحب رحم نخواهد داشت زیرا با تکیه بر این واقعیت که اساس مشروعیت رابطه نسب بر مجاز بودن مرحله باروری نطفه و مشروعیت آن است که در اینجا این شرط محقق گردیده است . درست است که رابطه طفل با صاحب رحم از نوع خویشاوندی نسبی نمی تواند باشد اما آیا در حد برابر شیر دادن به طفل که تحت شرایط بسیار ساده ای موجب برقراری رابطه رضاع یا قرابت رضاعی خواهد گردید، پرورش جنین در رحم زن ثالث که مسلما" مدتی قبل از حد نصاب لازم جهت ایجاد رابطه قرابت رضاعی بوده و موجب برقراری نوعی قرابت ولو تحت عنوان خاص و ابداعی (مثلا" قرابت خونی یا قرابت ژنتیک ) که آثار خاصی از قبیل ممنوعیت نکاح و امثال آن را به دنبال خواهد داشت نمی گردد؟
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی
احکام و نسب طفل حاصل از از نطقه بارور شده طبیعی یا غیر طبیعی انتقال یافته به رحم ثالث
هرگاه جنین موجودیت خود را از رحم مادر شروع ولی به دلیل بیماری مادر یا ضعف و ناتوانی او در پروراندن و به ثمر رساندن او از رحم ، خارج و به رحم زن دیگی منتقل و دوران جنینی را در محل جدید به پایان رساند وضعیت نسبت (احکام وضعی ) و حکم تکلیفی این اقدام چگونه خواهد بود.
به منظور دادن پاسخی کامل به سئوال فوق بهتر است اولا" بین دو فرض زیر تفکیک نمائیم ، فرضی که جنین مذکور به رحم زنی که باشوهر رابطه زوجیت دارد( به عنوان همسر دوم ) منتقل گردد و فرضی که جنین مذکور به رحم زنی منتقل شود که با شوهر رابطه زوجیت ندارد. ثانیا" احکام تکلیفی موضوع را از احکام وضعی جدا نمائیم 0
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی
تفاوت این روش با روش نخست آن است که در روش نخست تنهالقاح یا باروری نطفه به طور غیر طبیعی صورت می گیرد در حالی که در این روش تمام یا بخشی از دوران جنینی کودک خارج از رحم به طور غیر طببعی جریانیم یابد. هرگاه به لحاظ به لحاظ عدم آمادگی رحم زوجه جهت پرورش نطفه بارور شده ، جنین از نعمت پرورش در رحم مادر محروم گردد و به ناچار نطفه مزبور در محیطی خارج از رحم پرورش یابد احکام تکلیفی ووضعی این حال با حالت نخست تفاوت چندانی ندارد. بلکه می توان گفت در این حالت اگرمرحله باروری به روش طبیعی انجام پذیرد و زوجین از طریق مقاربت نطفه را بارور نموده و سپس به دلائل مذکور جنین از رحم خارج و در محیط های آزمایشگاهی و مشابه آن پرورش یابد امکان الحاق نسب طفل به زوجین قوی تر و مشروعیت این اقدام یقینی تر است .
محققین و فقها نیز در این فرض نظر مخالفی ابراز ننموده اند، به ویژه که کمتر اتفاق می افتد زوجین بدون ضرورت و اضطرار مبادرت به چنین اقدامی نمایند 0 ضرورت حفظ حیات جنین و مخدوش نشدن هیچ یک از ضوابط مشروعیت عمل و الحاق نسب بهترین دلیل جریان احکم تکلیفی و ضوعیت فوق الاشعار است
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی
احکام لقاح مصنوعی و نسب طفل حاصل از نطفه بارور شده یا پرورش یافته دو همسر از طریق غیر طبیعی
این گونه کودکان به یکی از دو طریق ممکن است تولید گردند 0
الف : طفل حاصل از لقاح غیر طبیعی (بین زوجین ) و پرورش یافته در رحم مادر
هر گاه به دلیل ناتوانی جنسی زن و مرد یا دلایل دیگر امکان مقاربت و استفاده از روشهای طبیعی جهت باردار شدن همسر از روشهای غیر طبیعی از قبیل تزریق اسپرم مرد به زن و امثال آن استفاده کرد 0 در اینجا بیان احکام وضعی و تکلیفی این اقدام مد نظر است .
حکم تکلیفی : در جواز این گونه تلقیح بین حقوقدانان و فقهای معاصر اختلاف چندانی وجود ندارد 0 تنها عده معدودی از فقهاءنظر به عدم جواز دارند 0مشهور معاصرین از فقهاء و قاطبه حقوقدانان این گونه تلقیح را مجاز شمرده اند 0
زیرا از این رهگذر هیچ خدشه ای به اصول و قواعد حاکم بر روابط مشروع زوجین وارد نمی گردد و علاوه بر انطباق عمل بامنطق عقل و مقبولیت اجتماعی و حفظ مصالح عمومی ، روایت یا دلیل شرعی دیگری از کتاب و سنت آن را نفی ننموده است . مهمترین دلیلی که فقها ء به آن استناد کرده اند اصاله الاباحه است . نکته ای که همه فقهاء بر آن وحدت نظر دارند اینکه در جریان باروری نطفه به روشهای مصنوعی ارتکاب اعمالی خلاف ضوابط عفاف مجاز نبوده و مشروعیت هدف ، وسیله نامشروع را موجه نمی سازد.
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی
از اجسادی که برای کالبدگشایی به پزشکی قانونی آورده می شوند می توان اجساد مسمومین با گاز زغال یا اکسید کربن را نام برد، اجساد کسانی که غالباً مظلومانه و بناحق در اثر غلفت و نادانی خود یا برخی اوقات بطور حادثی و بالاحییاد در اثر تنفس کردن گاز اکسیدکربن یا گاز زغال در گذشته اند از آنجایی بالاجبار که اکثر این مرگها قابل اجتناب وناحق بوده و بطور غم انگیزی افراد بیگناه و مظلوم وغالباً بی اطلاع و غافل را از بین می برند جای آن هست که در شناسانیدن این مسمومیت و مطلع گردانیدن مردم عادی از خطرات آن اقدام جدی بعمل آید .
گفتیم که این مرگها ناشی از مسمومیت حاصل از استنشاق گاز اکسید کربن یا باصطلاح گاز زغال می باشند که درتمام محیطهای زندگی وکاری کم وبیش وجود دارد .
گاز اکسید کربن در اثر سوختن ناقص مواد کربن دار حاصل میشود وتمام مواد سوختنی محتوی کربن می باشند از قبیل زغال ، چوب ، نفت، گازاویل ، مازوت و غیره بدین ترتیب این گاز در تمام کانونهای سوخت و احتراق بوجود می آید : منقل، بخاری، اجاق کوره ، آب گرم کن موتور اتومبیل و غیره بعلاوه مواد قابل انفجاری مانند باروت و تی ان تی و غیره بعلت دارا بودن کربن بعد از انفجار مقدار زیادی اکسید کربن بوجود می آورند .
ظاهراً سوختن کامل مواد سوختنی فوق الذکر نباید تولید اکسید کربن ( CO) بکند بلکه طبق فرمول زیر باید گازکربنیک ( C O2 )بوجود بیاورد ولی اگر سوخت ناقص بود و اکسیژن کم باشد تولید اکسیدکربن ( C O ) می گردد ولی درعمل نه تنها در موارد ناقص سوخت این مواد ( معیوب بودن دستگاه ) اکسید کربن بوجود می آید بلکه بعد از سوخت کامل و در بهترین شرایط وسالمترین دستگاهها نیز باز اکسیدکربن درست می شود که ناشی از یک پدیده شیمیایی بنام ( ردو کسیونآندوترمیک ) می باشد که آن به علت حرارت زیاد گاز کربنیک ( CO2 ) حاصل از سوخت کامل تبدیل به اکسید کربن ( CO ) می گردد بطوریکه طبق نظریه کن آبرست در بهترین وسالمترین وسایل سوخت حداقل یکصدم گازها حاصل از احتراق اکسید کربن می باشد یعنی نسبت اکسید کربن ( CO ) به گاز کربنیک ( CO2 ) حداقل یکصدم می باشد بدین ترتیب مشاهده می شودکه هیچ کانون سوخت وسوزی ولو سالم و بی عیب که به رنگ وشکل و وضع مطلوب هم بسوزد بدون تولید اکسید کربن نخواهد بود تا چه رسد به اینکه معیوب وناسالم بوده و کامل هم نسوزد که در این صورت مقدار اکسید کربن تولید شده خیلی زیاد خواهد بود . اکسید کربن گاز بی رنگ و بویی است که کمی سبک تر از هوا بوده و فوق العاده سمی و خطرناک می باشد و به طرز دردناکی از انسانهای بی گناه قربانی می گیرد .
کسانی که در اطاق با در و پنجره بسته می خوابند ویک منقل آتش زغال یا یک اجاق یا بخاری دستی را ( که دودکش ندارد ) روشن می گذارند، چه نفتی ، گازی یا زغالی و غیره گازهای حاصله از سوخت در فضای اتاق پخش می شود واکسید کربن موجود در آن افرادی را که در آن اتاق خوابیده اند مسموم می سازد بطوریکه به هنگام صبحدم طلیعه صبح برای آنان شام زندگی می شود غالباً کودکان و افراد مسن یا بیماران به سهولت و به سرعت جان به جان آفرین تسلیم می کنند و افراد سالم و جوان و قوی به حال اغماء و بیهوشی می افتند که بعضی اوقات در صورت درمان سریع و صحیح از مرگ نجات می یابند ( غالباً با باقی ماندن ضایعاتی بویژه ضایعات عصبی ، روانی ) .
یا کودکان معصومی که زیر کرسی می خوابانند در حالی که منقل پر از آتش زغال در زیر آن قرار داده اند صبح با جسد بی جان کودک معصوم روبرو می شوند . بعضی اوقات آبگرمکن حمام را روشن کرده مشغول استحمام می شوند درحالی که عیب و نقصی در سیستم سوختن وجود داشته ومقداری از گازهای حاصله از سوختن نفت یا گاز وارد فضای حمام می گردد یا گاهی در حمام جهت گرم کردن آن بخاری دستی قرار می دهند و آن فضا را آلوده می کنند بطوری که حمام به پایان نرسیده حیات حمام کننده به پایان می رسد .
بعضی اوقات هم اتفاق می افتد که افرادی آگاه و مطلع به طور اتفاقی فدای ناصحیح و غیر بهداشتی بودن منزل مسکونی خود می گردند بدین ترتیب که در ساختمانهایی که دودکشهای بخاری های طبقات مختلف با همدیگر مربوط می باشد یا دارای دیواره های مشترکی هستند که دودکش های بخاری ها در آنجا قرار دارد به علت ارتباط این دودکش ها با هم در طبقات زیر بخاری روشن می کنند اکسید کربن حاصله از سوخت بخاری آن طبقات از راه مجاری بخاری ها باعث مسموم شدن سکنه خوابیده در بالا می گردد یا در دو منزل مجاور که دودکش های بخاری ها هر دو در دیوار مشترک قرار دارند روشن کردن بخاری در یک طرف باعث آلودگی طرف دیگر می شود بدین ترتیب انسانهای مظلوم و بی گناهی قربانی غفلت یا خیانت کسانی می گردند که این منزل را بدون توجه به اصول بهداشتی ساخته اند .
در سنگرها انفجار مواد منفجره باعث آلوده شدن هوا و مسمومیت سربازان می گردد بطوریکه در جنگ بین الملل اول که ارتشهای فرانسه وآلمان در جلو یکدیگر سنگر بندی کرده و به همدیگر تیراندازی می نمودند در سنگرهای فرانسویان سربازانی که در اثر اکسید کربن مسموم شده بودند در مراحل اولیه مسمومیت حالت گیجی و بهت مستی تندی داشتند توسط افسران فوق متهم به مصرف مشروبات الکلی در سنگر شدند در حالی که معاینه پزشکان ارتشی مسمومیت آن بیچاره ها را تشخیص داده و آنان را که در معرض اعدام قرار داشتند ( به علت مصرف الکل و مستی در میدان جنگ) نجات دادند .
از این اشتباهات نمونه دیگری نیز وجود دارد ، در یک مورد تنی چند از بیخانمانهای پاریس را که در یک کلبه خارج از شهری آتش روشن کرده و شب را به سحر رسانده بودند در کلبه مزبور مرده یافتند درحالی که یکی دو نفر از آنها حالت مستی های فوق العاده شدیدی را داشتند و مسمومیتشان به مرحله نهایی نرسیده بود، پلیس آنها را متهم به مستی و کشتن دیگران کرد در حالی که معاینان پزشکی مسمومیت نامبردگان را با اکسید کربن به اثبات رسانید و آنان به جای زندان به بیمارستان اعزام شدند .
در موارد آتش سوزیها وحریقهاکه عده ای قربانی می شوند گاهی مشاهده می گرددکه علاوه برکسانی که بر اثر سوختگی مرده اند عده ای دیگری نیز بدون کوچکترین اثر سوختگی جان خود را از دست داده اند این افراد کسانی هستند که قربانی گاز زغال یا اکسید کربن می شوند که در این کانون حریق به مقدار زیاد تولید شده وباعث مسمومیت و مرگ آنها که در آن محل محبوس گردیده بودند می شود .
شکل مسمومیت شغلی با این گاز نیز وجود داردکه در کارگاهها و مراکز اشتغال بعلت وجود مقدار زیادی از آن در فضا اتفاق می افتد البته مسمومیت در این اشکال غالباً از نوع مسمومیت مزمن است که در اثر استنشاق مقادیر کم این گاز در دراز مدت عارض می شود.
مسمومیت مزمن با اکسید کربنکه بیشتر تولید سردرد و سرگیجه وضعف و رخوت و افسردگی می کند نه تنها در کارگاهها و کارخانه ها دیده می شود بلکه در محیطهای اداری و دفتری حتی منازل نیز اتفاق می افتد که ناشی از آلودگی هوای این محلها با مقادیر کم از این گاز می باشد که از وسایل گرم کننده حاصل شده و در فضای بسته و دارای تهویه معیوب و نامناسب پخش شده است در بعضی مواقع مصرف دخانیات نیز در چنین فضاهایی به آلودگی هوا کمک می کند معمولاً مصرف یک سیگار برگ بزرگ درحدود 20 میلی لیتر گاز اکسید کربن تولید می کند دود حاصل از مصرف سیگارتهای معمولی علاوه بر اکسید کربن بعلت سوختن کاغذهای موجود در آنها گازها و مواد سمی دیگری نیز تولید می کنندکه تمام خطرات دخانیات حتی اثرات سرطانزائی و ایجاد سکته قلبی و غیره مربوط به همین دردهاست که قسمت اعظم آنها را اکسید کربن تشکیل می دهد . در مسمومیت های مزمن با اکسیدکربن اغلب این مسمومیت جهت مداوای سردرد مزمن یا حالت ضعف و افسردگی خود به اطبای مختلف مراجعه می کنند که غالباً به علت عدم توجه پزشک به این عامل مسمومیت تشخیصهای دیگری داده می شود که طبیعتاً درمان نتیجه بخش نمی گردد حتی بعضی از این افراد در اثر افسردگی حاصل از این مسمومیت و عدم بهبودی در اثر درمان که بدون شناخت عامل اصلی انجام گرفته و نتیجه نداده است گاهی دست به خودکشی نیز می زنند بویژه در مواردی که افسردگی آنان با ضعف جسمانی مخصوصاً ضعف جنسی نیز توأم شده باشد .در این موارد با درمانهای مختلف و عدم حصول نتیجه از آنها آنان را بطرف خودکشی سوق می دهد . در حالی که اگر بعلت ناراحتی های آنها پی می بردند و مسمومیت مزمن آنها را تشخیص می دادند کافی بود که چند روزی، روزی چند ساعت آنها را در معرض استنشاق اکسیژن که یگانه علاج این مسمومیت است قرار می دادند تا خون آنها از اکسید کربن پاک گشته و سلامت جسم و روان شان بازگردد .
علائم و کیفیت مسمومیت
در مسمومیت حاد با اکسیدکربن بسته به مقدار گاز در هوای تنفسی و در نتیجه درج آلودگی بدن با این گاز مسمومیت با علائم سردرد و سرگیجه و ضعف شروع می شود وبا پیشرفت مسمومیت و افزایش مقدار گاز در خون به حالت بهت وگیجی که همانگونه که اشاره شد شبیه مستی می باشد منجر می گردد در مراحل پیشرفته ضعف عضلانی فوق العاده شدیدی نیز بر روی این علائم افزوده می شود بحدی که مانع آن می گردد که این اشخاص بتوانند خود را نجات داده و از محل دور شوند بالاخره پیشرفت مسمومیت منجر به اغماء و مرگ می شود و این افراد را غالباً مرده یا در حال اغماء پیدا می کنند.
درمان اصلی این مسمومیت دادن اکسیژن است که بیشتر به شکل اکسیژن پرفشار می باشد و این گاز قادر است گلبولهای قرمز خون را از دست اکسید کربن یا گاز زغال که آنها را گرفتار کرده بود آزاد ساخته و به انجام اعمال حیاتی خود که اکسیژن رسانیدن به بدن است قادر گرداند . البته در مراکز طبی درمانهای دارویی نیز انجام می گیرد که بهبودی را تسریع می کند . در مواردی که دسترسی به اکسیژن نباشد خارج کردن مسموم از محیط آلوده و قرار دادن او در معرض استنشاق هوای پاکیزه و تمیز ثمر بخش خواهد بود .
با توجه به اینکه شدت و وخامت مسمومیت با درجه آلودگی هوا به این گاز مربوط می شود در مواردی که آلودگی شدید باشد مانند کانونهای حریق و غیره امدادگران لازم است جهت حفظ جان خود از ماسک استفاده نمایند .
اصولاً چاره رهایی انسانها از دست این مسمومیت توجه به اصول پیشگیری است که با شناسانیدن خطرات این گاز به مردم و اتخاذ تدابیر لازم و رعایت اصول بهداشتی در رابطه با وسایل مولد این گاز عملی می شود .
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی