بهداشت در لغت به معنای نگاه داشتن تندرستی، حفظ صحت و وسیله های نگهداری سلامت آمده است.[1]
معنای اصطلاحی بهداشت نیز از معنای لغوی دور نیفتاده است چنانکه پاره ای از نویسندگان بهداشت را به معنای نگهداری و اعتلای سلامت، پیشگیری از بیماری و افزایش قدرت جسمی، روحی و اجتماعی افرادی که به علت بیماری ناتوان شده‌اند دانسته اند.[2]
در اساسنامة سازمان جهانی بهداشت، تندرستی این گونه تعریف شده است: «تندرستی یک حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و نه تنها نبود بیماری یا ناتوانی.[3]
با توجه به این تعریف بهداشت را به طور مختصر می‌توان به معنای تأمین ، حفظ و ارتقاء تندرستی دانست.[4]
در قوانین و مقررات تجاری تعریف صریحی از بهداشت به چشم نمی‌خورد تنها در آیین نامة بهداشت محیط مصوب 24/4/71 هیأت وزیران این تعریف برای بهداشت محیط ارائه شده است.
«بهداشت محیط عبارت است از کنترل عواملی از محیط زندگی که به گونه ای روی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان تأثیر می‌گذارند.» بند دوم از مادة یک « قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» نیز به برخی از ابعاد بهداشت اشاره کرده است؛
مادة1- وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عبارتند از:
1- ….
2- تأمین بهداشت عمومی‌و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی مخصوصاً در زمینة بهداشت محیط و کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی مبارزه با بیماری ها، بهداشت خانواده و مدارس، آموزش بهداشت عمومی، بهداشت کار و شاغلین با تأکید بر اولویت مراقبت های بهداشتی اولیه به ویژه بهداشت مادران و کودکان با همکاری و هماهنگی دستگاه های ذیربط.[5]»
با توجه به این تعریف بهداشت را در معنای وسیع خود به معنای کنترل کلیة عواملی می‌دانیم که تندرستی انسان را در ابعاد جسمی‌و روانی و اجتماعی مورد تهدید قرار می‌دهند. این عوامل ممکن است مربوط به محیط زندگی انسان یا مربوط به زندگی فردی وی باشد و یا به تهیه و تولید و توزیع مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ارتباط داشته باشد و بر اساس این تعریف، منظور از جرایم بهداشتی کلیة جرایمی‌است که در روند کنترل این عوامل ایجاد اختلال می‌نماید، به عبارت دیگر بهداشت فردی یا عمومی[6] را در جامعه مورد تهدید قرار می‌دهد.
[1] دهخدا. علی اکبر، لغت نامه ، ج 4 ، چاپ دوم: تهران، دانشگاه تهران، 1377، ص 5110.
[2] صادقی حسن آبادی، علی، کلیات بهداشت عمومی،چاپ هشتم: شیراز، دانشگاه علوم پزشکی، 1375، ص 39؛ کاراندیش، سعید سخندانی، مرسده، نکات مهم و شایعترین ها در بهداشت، چاپ دوم: تهران ، جعفری، 1376،ص2.
[3] مجموعة کامل قوانین ومقررات بهداشتی،درمانی وآموزشی،غلامرضا آجرلو، چاپ اول: تهران، حیان، 1376، ص380.
[4] اصفهانی ، محمد مهدی، «بازنگری در مفاهیم سلامت، بیماری، بهداشت، درمان و شفا با الهام از معارف اسلامی»، مجموعه مقالات سمینار دیدگاه های اسلام در پزشکی، چاپ اول: دبیرخانه دائمی‌سمینار، 1371، ص 112.
[5] مجموعة کامل قوانین و مقررات بهداشتی، درمانی و آموزشی، غلامرضا آجرلو، پیشین، ص 267.
[6] دکتر سعید کاراندیش و دکتر مرسده سخندانی در صفحة دوم کتاب، نکات مهم و شایعترین ها در بهداشت، بهداشت فردی و عمومی‌را اینگونه تعریف نموده اند:
بهداشت فردی: شامل دستورالعمل‌هایی است که در جهت تأمین، حفظ وارتقاء بهداشت و سلامتی فرد، به‌کار می‌رود.
بهداشت عمومی: یکی از فعالیت های سازمان یافتة اجتماعی است که به منظور حفظ و ارتقاء و بازسازی سلامت افراد انجام می‌گیرد و دربرگیرندة خدماتی است که به کل جامه ارائه می‌شود.
پیشنهاد ویژه دانلود هزاران تحقیق و مقاله حقوقی