تفاوت جرم با تخلف انتظامی
مهمترین
وجه اشتراک پدیدة جنایی با تخلف انتظامی‌آن است که ارتکاب جرم و تخلف انتظامی‌مرتکب
را با عکس العمل خاصی که در برخی موارد ممکن است شدید باشد مواجه می‌کند اما صرف
نظر از این وجه اشتراک بین جرم و تخلف انتظامی‌تفاوت های زیادی وجود دارد که به
مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
1. اختلاف از نظر قلمرو:
پدیدة جنایی یا جرم ، بر هم زنندة نظم عمومی‌بوده و لذا محدوده حقوق جزا شامل کلیة کسانی که ساکن
کشور هستند می‌شود. بنابراین جرم دارای جنبة عام می‌باشد و شامل کلیة افراد جامعه
بدون توجه به شغل، صنف، حرفه و موقعیت آنها می‌گردد در حالی که تخلف انتظامی‌فقط
شامل کسانی می‌گردد که به شغل یا حرفه یا صنف خاصی وابسته می‌باشند به عنوان مثال
تخلفات انتظامی‌پزشکان یا قضات تنها شامل کسانی می‌شود که در این شغل یا حرفه
اشتغال به کار دارند.[1]
2. اختلاف از نظر عنصر قانونی:
براساس اصل قانونی
بودن جرم و مجازات، جرم به هر فعل یا ترک فعلی اطلاق می‌شود که بر طبق قانونِ از
قبل تصویب شده، مستلزم کیفر باشد. بنابراین کلیة عناصر تشکیل دهنده جرایم و میزان
مجازات آن از طرف مقنن تعیین گردیده و حدود هر عمل مجرمانه به طور دقیق مشخص شده
است در حالی که در تخلفات انتظامی‌معمولاً نوع تخلف و میزان مجازات آن به وسیلة
آیین نامه یا اساسنامة خود انجمن معین می‌شود بنابراین عنصر قانونی جرم جزایی
قانون است و جنبة عام و کلی دارد ولی تخلف انتظامی، خاص و قرارداری است و تابع
مقررات خاص هر صنف است علاوه بر این و در بسیاری از موارد، عمل مجرمانه به صورت
مشخص و منجّز بیان نمی‌شود به عنوان مثال در بسیاری از مقررات شغلی و حرفه ای،
اعمالی که بر خلاف شئونِ آن شغل یا حرفه
یا صنف باشد به عنوان تخلف انتظامی‌مطرح شده است بدون آن که این اعمال به
طور دقیق معین و احصاء شود.[2] مثلاً در
مادة3 از «آیین نامة انتظامی‌رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه ای شاغلین حرفه های
پزشکی و وابسته» مصوب 9/5/73 هیأت وزیران، ارتکاب کارهایی که موجب هتک حرمت پزشکی
می‌شود از تخلقات انتظامی‌دانسته شده و یا مادة 6 همین قانون انجام امور خلاف
شئون پزشکی توسط شاغلان حرفه های پزشکی را ممنوع و مستوجب مجازات دانسته است.
[1]
محسنی، مرتضی، پیشین، ص 37.